Als ik zeg dat ik uitkeek naar de afscheidsrede van Arjan van Weele, dan kan dit tot een verkeerde indruk leiden. En toch zit er een kern van waarheid in. Niet omdat ik het hoog tijd vond dat hij met emeritaat zou gaan. Integendeel, volgens mij zou hij ook het komende decennium van grote betekenis kunnen zijn voor inkoopwetenschap, -onderwijs en -praktijk. Ik was gewoon erg nieuwsgierig naar de inhoud. Is inkopen een vak of…. toch niet?
Op 30 november 2018 nam professor doctor Arjan van Weele afscheid als deeltijd-hoogleraar inkoopmanagement aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences van de TU/e. Ook voor mij een bijzondere gebeurtenis. Niet alleen omdat de samenwerking met hem en Jordie van Berkel bij het schrijven van Inkoop in Strategisch Perspectief editie 7 nog vers is. Maar vooral omdat ik, opgeleid als marketeer, voor het eerst het woord inkoop hoorde en de naam Van Weele er direct achteraan kwam. Ik las een aantal van zijn boeken om de geheimen van het vak inkoop te leren kennen en zag hem regelmatig optreden op bijeenkomsten van de NEVI. Daar spatte het enthousiasme voor het inkoopvak er altijd vanaf. Daarna was het makkelijk om te kiezen voor een carrière in inkoop.
Terug naar 30 november en de afscheidsrede. Wat sprak Arjan van Weele uit en wat vind ik vooral interessant? Het is geen samenvatting. Dan kun je beter het hele verhaal lezen. Ik wil vooral de opvallende punt noemen:
Inkoop vervult een brugfunctie
Inkoop wordt gekenschetst als een ‘boundary spanning activity’. Het vervult een brugfunctie tussen de organisatie en haar externe leveranciers. Anders gezegd, inkoop helpt interne behoeftestellers de brug over naar deze leveranciers en vice versa.
Het verschil tussen inkoop en andere bedrijfsfuncties
Het grote verschil is dat inkoop zich niet bezighoudt met het fysiek beschikbaar maken van producten en diensten op basis van verplaatsen of transformeren. Inkoop houdt zich bezig met het beschikbaar maken van producten en diensten op basis van contract- en leveranciersmanagement. Zo creëert inkoop de voorwaarden om andere bedrijfsactiviteiten te kunnen uitvoeren. Inkopers moeten gebruikerswensen invullen rekening houdend met de capaciteiten en belangen van leveranciers. Dit lijkt het unique selling point van inkoop.
Inkoop heeft nog geen eigen theorieën
Inkoop lijkt eerder een bedrijfsfunctie dan een vak. Wetenschappelijk inkooponderzoek gebruikt een veelheid van theoretische perspectieven, maar heeft nog geen eigen theorieën. Daarom is de identiteit van inkoop als vakgebied nog niet duidelijk afgebakend en wordt er vanuit de praktijk en de samenleving verschillend tegen inkoop aangekeken.
Inzichten op basis resultaten onderzoek
Na een overzicht van 25 jaar inkooponderzoek zegt Arjan van Weele, dat hij overtuigd is van het volgende:
- Bedrijven kunnen niet genoeg investeren in ICT ter ondersteuning van hun inkoopprocessen.
- Concerns alleen resultaten van inkoopcoördinatie kunnen realiseren, als dat gepaard gaat met een effectieve inkoopgovernance (spelregels hoe om te gaan met inkoopcontracten en relaties met leveranciers).
- Ketengerichte innovatie een absolute voorwaarde is voor bedrijven om te overleven. De basis daarvoor is mensenwerk en daar is bijna geen aandacht voor.
- Bedrijven doen er goed aan duurzaamheid in toeleveringsketens na te streven. Daar wordt de wereld beter van en het geeft een grote impuls aan innovatie.
Wetenschap, onderwijs en praktijk kunnen niet zonder elkaar
De homo universalis van Da Vinci wordt gebruikt om het ‘wiel’ van Da Vinci van wetenschappelijk werkplezier te bouwen. De kern is dat academisch onderzoek in inkoop alleen kan floreren als het in verbinding staat met de inkooppraktijk. De afbeelding spreekt voor zich.
Opvallende punten?
Waarom viel bovenstaande mij op? De brugfunctie en het verschil met andere bedrijfsfuncties kan inkoop helpen bij het ontwikkelen van de profilering en positionering van inkoop. Op deze manier kunnen we dit beter uitleggen aan collega’s, maar ook in het onderwijs waarvoor inkoop op aarde is. Dat Arjan van Weele een vertaling maakt naar de usp van inkoop, tekent dat hij ook nog steeds een beetje marketeer is. Nog geen eigen theorieën, nog geen vak is wat mij betreft van belang om beter te begrijpen waarom er op zoveel verschillende manier naar inkoop wordt gekeken. Of inkoop van het ontwikkelen van eigen theorieën een doel op zich moeten maken, is de vraag? Wat mij betreft niet. Het vertalen van de resultaten van academisch onderzoek naar de inkooppraktijk heeft een hogere prioriteit. Wat aan de inzichten op basis van onderzoek opvalt is voor mij vooral de eerste ‘Bedrijven investeren niet genoeg in ICT ter ondersteuning van inkoopprocessen’. Vooral omdat het herkenbaar is vanuit mijn werk voor E-proQure. En het wiel van Da Vinci is voor mij een extra stimulans om mij te blijven inspannen voor de inkooppraktijk en deze te verbinden met wetenschappelijk onderzoek. Ook voor het werkplezier!
