Je komt net terug van een projectvergadering over inkoopsoftware. De selectiefase is net afgerond. Enthousiast maak je alvast samen met de projectgroep afspraken over de opleiding en implementatie van de veranderingen.
Echter, na 2 weken merk je dat de gemaakte afspraken niet zijn nagekomen. Mensen hebben vaak moeite met verandering en blijven liever bij het oude en vertrouwde. Bij iedere verandering heb je te maken met boven- en onderstromen. Hoe zorg je ervoor dat medewerkers toch dit veranderingstraject ingaan en vertrouwen krijgen in de nieuwe werkwijze en het nieuwe softwarepakket?
Bovenstromen vs onderstromen
Bovenstromen zijn logisch en rationeel verklaarbaar. Je kunt ze begrijpen met je hoofd. Het dagelijks managen van projecten is vooral gericht op de bovenstroom, zoals het maken van afspraken over opleiding en implementatie, het bewaken van actielijsten, projectstructuren, zakelijkheid, professionaliteit, het bijstellen van projectplannen en/of business cases.
Onderstromen daar en tegen ervaren we niet met ons hoofd. Het zijn onzichtbare, niet tastbare facetten binnen het bedrijf. Ze worden niet uitgesproken en sluimeren ondertussen aan de oppervlakte.
Deze stromen zijn krachtig en worden in de eerste plaats gevoeld. Omdat er niet direct een rationele verklaring of aanpak is, lijkt het makkelijker om hier geen aandacht aan te besteden.
Een krachtige onderstroom
Onderschat de krachtige onderstroom niet. Waar een bovenstroom concreet en duidelijk is, is een onderstroom dat vaak niet.
Je herkent het vast wel aan de zee.
Je neemt een duik in de zee en zwemt een stuk van het strand weg.
Op een gegeven moment wil je terug naar het strand zwemmen, maar je merkt een sterke onderstroom die je weer richting zee duwt. Hoe harder je naar het strand probeert te zwemmen, het strand komt niet dichterbij. Sterker nog, het lijkt zelfs steeds verder van je verwijderd te raken.
Zo werkt dat ook met je medewerkers en verandering. Je kunt hard gaan werken om de verandering erdoor te duwen, maar het enige wat je bereikt is dat je steeds verder van je ideale doel verwijderd raakt.
80% van de tijd gaat naar de bovenstroom
Directies, leidinggevenden en managers besteden vaak de meeste tijd aan het managen van de bovenstroom, want die is concreet, tastbaar en meetbaar. Dat sluit aan bij de SMART geformuleerde doelstellingen.
En toch hebben alle belanghebbenden te maken met de onderstroom, want managers streven naar draagvlak, commitment en betrokkenheid. Ook deze facetten zijn niet concreet, tastbaar en meetbaar. Als onderstromen ondersteunende gedachten en gevoelens zijn, is er niets aan de hand. Beperkende opvattingen, ideeën, meningen en gevoelens (vaak uit angst) zorgen er vaak voor dat niet de gestelde doelen worden bereikt. Denk aan het wantrouwen, de achterdocht, de angst en machteloosheid van de medewerkers die denken een zoveelste verandering te moeten ondergaan.
Hoe krijg je onderstromen op tafel?
Door de onderstromen van alle belanghebbenden te onderzoeken krijg je alle neuzen dezelfde kant op in dit veranderingstraject. In principe werkt iedereen aan één en hetzelfde doel. Maar de weg naar het doel is voor iedereen verschillend.
Eenieder ervaart een obstakel op een andere manier en gaat daar ook weer anders mee om. Als je hier aandacht aan besteedt en de tijd neemt om de juiste route uit te stippelen, dan werk je op den duur allemaal aan een positieve verandering.
Er zijn hulpmiddelen om inzicht te krijgen in onderstromen en deze bespreekbaar te maken. Zoals coaching, een cultuurscan, teamassessment of organisatie opstellingen. Welk middel je ook inzet, uiteindelijk ga je in gesprek en daarbij is het creëren van een veilig omgeving een ‘must’.
Laat de boven- en onderstromen elkaar versterken
Het bespreekbaar maken van de onderstromen is essentieel voor een succesvol veranderproject. Zo ontdek je hoe je grip krijgt op onderstromen: de emoties, de weerstand en dynamiek in de organisatie. Ga met jouw organisatie op zoek naar hoe de boven- en onderstromen met elkaar samenwerken, zodat ze elkaar versterken inclusief jouw rol als veranderaar. Dat maakt uiteindelijk het verschil tussen een succesvol en niet succesvol project.
Net zoals je in zee je even laat meevoeren op de onderstromen om te bedenken welke route je het beste kunt nemen naar het strand
Wil je meer weten?
Tijdens het volgen van de workshop Verandermanagement maak je kennis met boven- en onderstromen die spelen bij jouw project. Zo kun je concreet de bovenstromen voor jouw veranderproject toepassen, zoals het opstellen van een veranderstrategie, speciale tactieken voor je projectorganisatie en communicatiemiddelen die je inzet voor jouw traject, laten we je ook de onderstromen ervaren en weet je hoe je ze bespreekbaar kunt maken.
Tijdens de workshop werken we met concrete praktijkcases (best practices) en leer je door te ervaren/voelen. Dit doen we in een setting die voor jou als deelnemer vertrouwd en veilig voelt. Aan het eind van de workshop weet jij hoe je de bovenstromen en onderstromen met elkaar laat samenwerken omdat dit uiteindelijk het verschil maakt voor een succesvol project.
