Digitale innovaties hebben grote potentie voor de publieke sector, zoals het ontwikkelen en inkopen van innovaties met bijvoorbeeld algorithmen of blockchain. De afwegingen en aandachtspunten bij het ontwikkel- en inkoopproces was het onderwerp van het webinar ‘Inkopen van digitale innovaties in de publieke sector’ dat Pianoo op 9 december vorig jaar organiseerde. In deze blog een samenvatting van de belangrijkste conclusies uit het webinar.
Opvallend veel kennis en ervaring over digitale innovaties
Tijdens het webinar bleek dat er veel kennis en ervaring is bij verschillende overheidsorganisaties is als het gaat om het ontwikkelen en toepassen van digitale innovaties. De toepassingsmogelijkheden lijken legio en er wordt veel geëxperimenteerd. Dat brengt veel inkoopwerk met zich mee: er moeten veel digitale innovaties samen met marktpartijen worden ontwikkeld, ze moeten worden aanbesteed en niet in de laatste plaats moet er worden onderzocht hoe digitale innovaties inkopers en het inkoopproces kunnen vernieuwen.
Al lerend doen
De uitgangspunten van overheden zijn volgens de inleiders ten eerste het samenwerken met elkaar en met marktpartijen en ten tweede al lerend doen. Samenwerking vindt ook plaats in een aantal thematische platforms zoals de AI-coalitie. Er werden een aantal verschillende manieren waarop specialisten op het gebied van digitalisering en mensen die dat niet zijn met elkaar in gesprek worden gebracht. Bijvoorbeeld door het gebruik van games.
Het zijn geen gebaande paden, veel eerder ontdekkingstochten met hobbels. De eerste hobbel is het gebrek aan tijd. Alles moet snel, maar iets even snel oplossen met Artificial Intelligence (afgekort: AI) is misschien wel de grootste valkuil. De tweede hobbel is het gebrek aan kennis. Daarmee wordt niet alleen over kennis op het gebied van bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie bedoeld, maar ook proceskennis en kennis van de belanghebbenden (stakeholders). Gemak van een bepaalde toepassing kan gepaard gaan met ongemak op andere plaatsen.
Als voorbeeld van het gebrek aan kennis van het proces en de belanghebbenden werd Airbnb genoemd. Reuze handig als je in Amsterdam wilt overnachten, maar vervelende neveneffecten voor de leefbaarheid in de stad als iedereen de zolderkamer gaat verhuren. De enige manier om dit goed aan te pakken is alle belanghebbenden herkennen en vanaf de start betrekken, herkennen dat mensen geen producten of machines zijn, laten zien dat werk niet overbodig maar anders wordt en wat daar de consequenties van zijn. Maar ookgebruikers betrekken in de testfase en veel trainen.
Stappenplan voor het inkopen van digitale innovaties
Voor Pianoo is, als kennisplatform voor de publieke sector, het inkopen van digitale innovaties een belangrijk thema. Daarbij wordt internationaal samengewerkt in het Procure to Innovate network. Thema’s zijn onder andere
- het binnen projecten verbinden van ambities aan verschillende scenario’s met oplossingsrichtingen,
- hoe kun je vanaf de pilotfase bij succes snel opschalen
- hoe afhankelijk word je van leveranciers en
- wat zijn daar de consequenties van en passen mogelijke oplossingen bij de publieke waarden.
Pianoo heeft een stappenplan ontwikkeld voor het inkopen van digitale innovaties.
Tijdens de presentatie kwam het gebruik van de SBIR-competitie (Small Business Innovation Research) aan de orde als manier om ondernemers de vragen in competitie oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken te bedenken. SBIR is vooral bedoeld voor het doen van haalbaarheidsonderzoek en het ontwikkelen van prototypes. Ook hiervoor heeft Pianoo een speciaal stappenplan SBIR ontwikkeld.
Voorwaarden voor het inkopen van digitale innovaties
Als AI en algoritmes (ook als onderdeel van software) gaat inkopen is het belangrijk dat ook de inkoopvoorwaarden hierop worden aangepast. Vanuit de Gemeente Amsterdam is het initiatief gekomen om hieraan te werken. Deze aangepaste voorwaarden zijn inmiddels beschikbaar, getoetst aan de GIBIT voorwaarden en onderdeel van de GIBIT overeenkomstengenerator (lees hier meer). Op de site van de Gemeente Amsterdam is hierover meer informatie te vinden inclusief relevante links.
Tot slot
Van het webinar is een de video opname beschikbaar voor wie het zelf terug wil zien. Vanuit E-proqure zijn we groot voorstander van kennisdelen, samenwerken, experimenteren en leren. De manier waarop overheden dit doen levert nu al veel waardevolle inzichten en ervaringen op. Dat belooft wat voor de toekomst.
E-proQure Kennispartner Gert Walhof
